USTAWA
z dnia 23 maja 1991 r.
o związkach zawodowych
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
1. Związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną
do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych.
2. Związek zawodowy jest niezależny w swojej działalności statutowej od pracodawców,
administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych
organizacji.
3. Organy państwowe, samorządu terytorialnego i pracodawcy obowiązani są traktować
jednakowo wszystkie związki zawodowe.
Art. 2.
1. Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych mają pracownicy bez
względu na podstawę stosunku pracy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych
oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, jeżeli
nie są pracodawcami.
2. Osobom wykonującym pracę nakładczą przysługuje prawo wstępowania do
związków zawodowych działających w zakładzie pracy, z którym nawiązały
umowę o pracę nakładczą.
3. Przejście na emeryturę lub rentę nie pozbawia osób, o których mowa w ust. 1 i 2,
prawa przynależności i wstępowania do związków zawodowych.
4. Osoby bezrobotne w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu zachowują prawo
przynależności do związków zawodowych, a jeśli nie są członkami związków
zawodowych, mają prawo wstępowania do związków zawodowych w przypadkach
i na warunkach określonych statutami związków.
5. Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych w zakładach pracy
przysługuje również osobom skierowanym do tych zakładów w celu odbycia
służby zastępczej.
6. Do praw związkowych funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej i Służby Więziennej
oraz strażaków Państwowej Straży Pożarnej, a także pracowników Najwyższej
Izby Kontroli stosuje się odpowiednio przepisy niniejszej ustawy, z
uwzględnieniem ograniczeń wynikających z odrębnych ustaw.
7. Przepisy ustawy dotyczące pracowników stosuje się odpowiednio również do innych
osób, o których mowa w ust. 1-6.
Art. 3.
Nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do związku
zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji związkowej. W
szczególności nie może to być warunkiem nawiązania stosunku pracy i pozostawania
w zatrudnieniu oraz awansowania pracownika.
Art. 4.
Związki zawodowe reprezentują pracowników i inne osoby, o których mowa w art.
2, a także bronią ich godności, praw oraz interesów materialnych i moralnych, zarówno
zbiorowych, jak i indywidualnych.
Art. 5.
Związki zawodowe mają prawo reprezentowania interesów pracowniczych na forum
międzynarodowym.
Art. 6.
Związki zawodowe współuczestniczą w tworzeniu korzystnych warunków pracy,
bytu i wypoczynku.
Art. 7.
1. W zakresie praw i interesów zbiorowych związki zawodowe reprezentują
wszystkich pracowników, niezależnie od ich przynależności związkowej.
2. W sprawach indywidualnych stosunków pracy związki zawodowe reprezentują
prawa i interesy swoich członków. Na wniosek pracownika nie zrzeszonego
związek zawodowy może podjąć się obrony jego praw i interesów wobec pracodawcy.
Art. 8.
Na zasadach przewidzianych w niniejszej ustawie oraz w ustawach odrębnych
związki zawodowe kontrolują przestrzeganie przepisów dotyczących interesów pracowników,
emerytów, rencistów, bezrobotnych i ich rodzin.
Art. 9.
Statuty oraz uchwały związkowe określają swobodnie struktury organizacyjne
związków zawodowych. Zobowiązania majątkowe mogą podejmować wyłącznie
statutowe organy struktur związkowych posiadających osobowość prawną.
Art. 10.
Zasady członkostwa w związku zawodowym oraz sprawowania funkcji związkowych
ustalają statuty i uchwały statutowych organów związkowych.
Art. 11.
1. Związki zawodowe mają prawo tworzyć ogólnokrajowe zrzeszenia (federacje)
związków zawodowych.
2. Ogólnokrajowe związki zawodowe i zrzeszenia związków zawodowych mogą
tworzyć ogólnokrajowe organizacje międzyzwiązkowe (konfederacje).
3. Organizacje związkowe, w tym federacje i konfederacje, mają prawo tworzenia i
wstępowania do międzynarodowych organizacji pracowników.
Rozdział 2
Tworzenie związków zawodowych
Art. 12.
1. Związek zawodowy powstaje z mocy uchwały o jego utworzeniu, podjętej przez
co najmniej 10 osób uprawnionych do tworzenia związków zawodowych.
2. Osoby, które podjęły uchwałę o utworzeniu związku zawodowego, uchwalają
statut i wybierają komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób.
Art. 13.
Statut związku zawodowego określa w szczególności:
1) nazwę związku,
2) siedzibę związku,
3) terytorialny i podmiotowy zakres działania,
4) cele i zadania związku oraz sposoby i formy ich realizacji,
5) zasady nabywania i utraty członkostwa,
6) prawa i obowiązki członków,
7) strukturę organizacyjną związku ze wskazaniem, które z jednostek organizacyjnych
związku mają osobowość prawną,
8) sposób reprezentowania związku oraz osoby upoważnione do zaciągania zobowiązań
majątkowych w imieniu związku,
9) organy związku, tryb ich wyboru i odwołania, zakres ich kompetencji oraz
okres kadencji,
10) źródła finansowania działalności związku oraz sposób ustanawiania składek
członkowskich,
11) zasady uchwalania i zmian statutu,
12) sposób rozwiązania związku i likwidacji jego majątku.
Art. 14.
1. Związek zawodowy podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym,
zwanym dalej „rejestrem”.
2. Jeżeli komitet założycielski nie złoży w terminie 30 dni od dnia założenia
związku wniosku o rejestrację, uchwała o utworzeniu związku traci moc.
3. Postępowanie w sprawach rejestracji jest wolne od opłat sądowych.
Art. 15.
1. Związek zawodowy oraz jego jednostki organizacyjne wskazane w statucie nabywają
osobowość prawną z dniem zarejestrowania.
2. (skreślony).
Art. 16.
1. Związek zawodowy zawiadamia niezwłocznie właściwy sąd o zmianie statutu.
Zmiana wchodzi w życie z upływem 14 dni od dnia zawiadomienia, jeżeli sąd
nie zgłosił wcześniej zastrzeżeń co do jej zgodności z prawem.
2. W razie zgłoszenia zastrzeżeń, o których mowa w ust. 1, sąd zawiadamia o nich
związek zawodowy i wyznacza rozprawę dla ich rozpatrzenia w terminie 30 dni
od dnia zawiadomienia przez związek o zmianie statutu.
3. Art. 18 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
Art. 17.
1. Sąd skreśla związek zawodowy z rejestru, gdy:
1) wskazany w statucie organ podjął uchwałę o rozwiązaniu związku,
2) zakład pracy, w którym dotychczas działał związek zawodowy, został wykreślony
z właściwego rejestru z powodu likwidacji lub upadłości tego zakładu
albo jego przekształcenia organizacyjno-prawnego, uniemożliwiającego kontynuowanie
działalności tego związku,
3) liczba członków związku utrzymuje się poniżej 10 przez okres dłuższy niż 3
miesiące.
2. Okoliczności wskazane w ust. 1 sąd stwierdza z urzędu lub na wniosek związku
zawodowego.
3. (skreślony).
Art. 18.
1. Sprawy dotyczące rejestracji związków zawodowych są rozpatrywane w trybie
przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.
2. Sprawy, o których mowa w ust. 1, sąd rozpatruje w terminie 14 dni od dnia złożenia
wniosku.
3. (skreślony).
4. (skreślony).
Rozdział 3
Uprawnienia związków zawodowych
Art. 19.
[1. Ogólnokrajowa organizacja międzyzwiązkowa, a także ogólnokrajowy związek
zawodowy reprezentatywny dla pracowników większości zakładów pracy mają
prawo opiniowania założeń i projektów ustaw oraz aktów wykonawczych do tych
ustaw w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych.]
2. Organy władzy i administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego
kierują założenia albo projekty aktów prawnych, o których mowa w ust. 1, do
odpowiednich władz statutowych związku, określając termin przedstawienia
opinii nie krótszy jednak niż 30 dni. Termin ten może zostać skrócony do 21 dni
ze względu na ważny interes publiczny. Skrócenie terminu wymaga szczególnego
uzasadnienia. Bieg terminu na przedstawienie opinii liczy się od dnia następującego
po dniu doręczenia założeń albo projektu wraz z pismem określającym
termin przedstawienia opinii. Nieprzedstawienie opinii w wyznaczonym
terminie uważa się za rezygnację z prawa jej wyrażenia.
21. Założenia albo projekty aktów prawnych, o których mowa w ust. 1, organy władzy
i administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego przekazują
również na odpowiedni adres elektroniczny wskazany przez właściwy organ statutowy
związku, nie później niż w dniu ich doręczenia na piśmie.
3. W razie odrzucenia w całości lub w części stanowiska związku, właściwy organ
administracji rządowej lub samorządu terytorialnego informuje o tym związek
na piśmie, podając uzasadnienie swojego stanowiska. W razie rozbieżności stanowisk
związek może przedstawić swoją opinię na posiedzeniu właściwej komisji
sejmowej, senackiej lub samorządu terytorialnego.
4. Związkom zawodowym przysługuje prawo wyrażania publicznie opinii na temat
założeń lub projektów, o których mowa w ust. 1, w środkach masowego przekazu,
w tym także w radio i telewizji.
Art. 191.
1. Organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy o Trójstronnej
Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych, ma prawo opiniowania dokumentów
konsultacyjnych Unii Europejskiej, w szczególności białych ksiąg, zielonych
ksiąg i komunikatów, oraz projektów aktów prawnych Unii Europejskiej w
zakresie zadań objętych zadaniami związków zawodowych.
2. Organy władzy i administracji państwowej kierują dokumenty konsultacyjne
Unii Europejskiej oraz projekty aktów prawnych, o których mowa w ust. 1, do
odpowiednich władz statutowych związku, określając termin przedstawienia
opinii.
3. Dokumenty konsultacyjne Unii Europejskiej oraz projekty aktów prawnych, o
których mowa w ust. 1, organy władzy i administracji państwowej przekazują na
odpowiedni adres elektroniczny, wskazany przez właściwy organ statutowy
związku.
Art. 20.
1. [Ogólnokrajowa organizacja międzyzwiązkowa, a także ogólnokrajowy związek
zawodowy reprezentatywny dla pracowników większości zakładów pracy mają
prawo występowania z wnioskami o wydanie lub zmianę ustawy albo innego aktu prawnego
w zakresie spraw objętych zadaniami związku zawodowego. Wnioski dotyczące
ustaw związek kieruje do posłów lub organów mających prawo inicjatywy
ustawodawczej. W przypadku aktów prawnych niższego rzędu wnioski
kieruje się do organów uprawnionych do ich wydania.
2. Organ państwowy, do którego został skierowany wniosek, obowiązany jest w
terminie 30 dni przedstawić związkowi zawodowemu swoje stanowisko, a w razie
negatywnego stanowiska − także jego uzasadnienie.
Art. 21.
1. Na zasadach ustalonych odrębnymi przepisami związkom zawodowym przysługuje
prawo prowadzenia rokowań zbiorowych oraz zawierania układów zbiorowych
pracy, a także innych porozumień przewidzianych przepisami prawa pracy.
2. W gałęziach pracy nie objętych układami zbiorowymi regulacja warunków pracy
i płacy wymaga konsultacji ze związkami zawodowymi.
Art. 22. (skreślony).
Art. 23.
1. Związki zawodowe sprawują kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy oraz
uczestniczą, na zasadach określonych odrębnymi przepisami, w nadzorze nad
przestrzeganiem przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Jeżeli w sprawach, o których mowa w ust. 1, zdaniem związku zawodowego postępowanie
organu administracji państwowej i samorządu terytorialnego lub
pracodawcy jest niezgodne z prawem lub narusza zasady sprawiedliwości,
związek może wystąpić do właściwego organu z żądaniem spowodowania usunięcia
we właściwym trybie stwierdzonej nieprawidłowości.
Art. 24.
1. Dochód z działalności gospodarczej prowadzonej przez związki zawodowe służy
realizacji ich zadań statutowych i nie może być przeznaczony do podziału pomiędzy
ich członków.
2. Związki zawodowe korzystają ze zwolnień podatkowych przewidzianych dla
stowarzyszeń.
Art. 25.
1. Pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem
pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania tej funkcji w
charakterze pracownika, przysługuje − na wniosek organizacji związkowej −
prawo do urlopu bezpłatnego.
11. Pracownikowi, który po urlopie bezpłatnym stawi się do pracy w terminie przewidzianym
w art. 74 Kodeksu pracy, okres urlopu bezpłatnego wlicza się do
okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
12.8) Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb udzielania urlopu bezpłatnego
oraz zakres uprawnień przysługujących pracownikowi korzystającemu
z tego urlopu.
2. Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa
do wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej
z jego funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli czynność ta nie może
być wykonana w czasie wolnym od pracy.
Art. 251.
1. Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej
co najmniej 10 członków będących:
1) pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę
nakładczą u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji albo
2) funkcjonariuszami, o których mowa w art. 2 ust. 6, pełniącymi służbę w jednostce
objętej działaniem tej organizacji.
2. Organizacja, o której mowa w ust. 1, przedstawia co kwartał - według stanu na
ostatni dzień kwartału - w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po tym
kwartale, pracodawcy albo dowódcy jednostki, o której mowa w ust. 1 pkt 2, informację
o łącznej liczbie członków tej organizacji, w tym o liczbie członków, o
których mowa w ust. 1.
Rozdział 4
Zakładowa organizacja związkowa
Art. 26.
Do zakresu działania zakładowej organizacji związkowej należy w szczególności:
1) zajmowanie stanowiska w indywidualnych sprawach pracowniczych w zakresie
unormowanym w przepisach prawa pracy,
2) zajmowanie stanowiska wobec pracodawcy i organu samorządu załogi w
sprawach dotyczących zbiorowych interesów i praw pracowników,
3) sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem w zakładzie pracy przepisów prawa
pracy, a w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny
pracy,
4) kierowanie działalnością społecznej inspekcji pracy i współdziałanie z państwową
inspekcją pracy,
5) zajmowanie się warunkami życia emerytów i rencistów.
Art. 261.
1. W razie przejścia zakładu pracy lub jego części na nowego pracodawcę, dotychczasowy
i nowy pracodawca są obowiązani do poinformowania na piśmie działających
u każdego z nich zakładowych organizacji związkowych o przewidywanym
terminie tego przejścia, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych
oraz socjalnych skutkach dla swoich pracowników, a także zamierzonych działaniach
dotyczących warunków zatrudnienia tych pracowników, w szczególności
warunków pracy, płacy i przekwalifikowania.
2. Informacje, o których mowa w ust. 1, dotychczasowy i nowy pracodawca są
obowiązani przekazać co najmniej na 30 dni przed przewidywanym terminem
przejścia zakładu pracy lub jego części.
3. Jeżeli dotychczasowy lub nowy pracodawca zamierza podjąć działania dotyczące
warunków zatrudnienia pracowników, jest obowiązany do podjęcia negocjacji
z zakładowymi organizacjami związkowymi w celu zawarcia porozumienia
w tym zakresie, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia przekazania informacji
o tych działaniach.
4. W razie niezawarcia porozumienia w terminie, o którym mowa w ust. 3, z powodu
niemożności uzgodnienia przez strony jego treści, pracodawca samodzielnie
podejmuje działania w sprawach dotyczących warunków zatrudnienia pracowników,
uwzględniając ustalenia dokonane z zakładowymi organizacjami
związkowymi w toku negocjacji nad zawarciem porozumienia.
5. Przepisy ust. 3 i 4 nie mają zastosowania, gdy tryb dokonania działań dotyczących
warunków zatrudnienia pracowników, jakie zamierza podjąć pracodawca,
określają odrębne przepisy.
Art. 27.
1. Ustalanie zasad wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, w
tym podział środków z tego funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności,
ustala pracodawca w regulaminie uzgodnionym z zakładową organizacją
związkową.
2. Przyznawanie pracownikom świadczeń z funduszu, o którym mowa w ust. 1, dokonywane
jest w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową.
3. Regulaminy nagród i premiowania są ustalane i zmieniane w uzgodnieniu z zakładową
organizacją związkową; dotyczy to również zasad podziału środków na
wynagrodzenia dla pracowników zatrudnionych w państwowej jednostce sfery
budżetowej.
4. (skreślony).
Art. 28.
Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie związku zawodowego informacji
niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej, w szczególności informacji
dotyczących warunków pracy i zasad wynagradzania.
Art. 29.
1. W razie uzasadnionego podejrzenia, że w zakładzie pracy występuje zagrożenie
dla życia lub zdrowia pracowników, zakładowa organizacja związkowa może
wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o przeprowadzenie odpowiednich badań,
zawiadamiając o tym równocześnie właściwego okręgowego inspektora pracy.
Pracodawca jest obowiązany w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku zawiadomić
zakładową organizację związkową o swoim stanowisku. W razie
przeprowadzenia badań, pracodawca udostępnia ich wyniki zakładowej organizacji
związkowej wraz z informacją o sposobie i terminie usunięcia stwierdzonego
zagrożenia.
2. Zawiadomienie zakładowej organizacji związkowej o odrzuceniu wniosku, o
którym mowa w ust. 1, lub niezajęcie przez pracodawcę stanowiska wobec tego
wniosku w terminie 14 dni od dnia jego złożenia upoważnia zakładową organizację
związkową do przeprowadzenia niezbędnych badań na koszt pracodawcy.
O zamiarze podjęcia badań, ich zakresie oraz przewidywanych kosztach zakładowa
organizacja związkowa zawiadamia pracodawcę na piśmie z co najmniej
14-dniowym wyprzedzeniem.
3. Pracodawca może w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, o którym
mowa w ust. 2, zwrócić się do właściwego okręgowego inspektora pracy o ustalenie
celowości zamierzonych badań lub ich niezbędnego zakresu. Przeprowadzenie
badań wbrew stanowisku inspektora pracy zwalnia pracodawcę z obowiązku
pokrycia kosztów tych badań.
Art. 30.
1. W zakładzie pracy, w którym działa więcej niż jedna organizacja związkowa,
każda z nich broni praw i reprezentuje interesy swych członków.
2. Pracownik nie zrzeszony w związku zawodowym ma prawo do obrony swoich
praw na zasadach dotyczących pracowników będących członkami związku, jeżeli
wybrana przez niego zakładowa organizacja związkowa wyrazi zgodę na
obronę jego praw pracowniczych.
21. W indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, w których przepisy prawa pracy
zobowiązują pracodawcę do współdziałania z zakładową organizacją związkową,
pracodawca jest obowiązany zwrócić się do tej organizacji o informację o
pracownikach korzystających z jej obrony, zgodnie z przepisami ust. 1 i 2. Nieudzielenie
tej informacji w ciągu 5 dni zwalnia pracodawcę od obowiązku
współdziałania z zakładową organizacją związkową w sprawach dotyczących
tych pracowników.
3. W sprawach dotyczących zbiorowych praw i interesów pracowników organizacje
związkowe mogą tworzyć wspólną reprezentację związkową.
4. W sprawach wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska
z organizacjami związkowymi, organizacje te przedstawiają wspólnie uzgodnione
stanowisko. Sposób ustalania i przedstawiania tego stanowiska przez każdorazowo
wyłanianą do tych spraw wspólną reprezentację związkową określa porozumienie
zawarte przez organizacje związkowe.
5. Jeżeli w sprawie ustalenia regulaminu wynagradzania, regulaminów nagród i
premiowania, regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, planu
urlopów lub regulaminu pracy, a także okresów rozliczeniowych, o których
mowa w art. 129 § 11 oraz w art. 1294 § 2 zdanie drugie i § 3 Kodeksu pracy,
organizacje związkowe albo organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu
art. 24125a Kodeksu pracy nie przedstawią wspólnie uzgodnionego stanowiska
w terminie 30 dni, decyzje w tych sprawach podejmuje pracodawca, po
rozpatrzeniu odrębnych stanowisk organizacji związkowych.
6. (skreślony).
Art. 31.
1. Prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie
zakładowej organizacji związkowej przysługuje:
1) częściowo jednemu pracownikowi w miesięcznym wymiarze godzin równym
liczbie członków zatrudnionych w zakładzie pracy, gdy ich liczba jest mniejsza
od 150,
2) jednemu pracownikowi, gdy związek liczy od 150 do 500 członków zatrudnionych
w zakładzie pracy,
3) dwom pracownikom, gdy związek liczy od 501 do 1000 członków zatrudnionych
w zakładzie pracy,
4) trzem pracownikom, gdy związek liczy od 1001 do 2000 członków zatrudnionych
w zakładzie pracy,
5) kolejnemu pracownikowi za każdy rozpoczęty nowy tysiąc, gdy zakładowa
organizacja związkowa liczy ponad 2000 członków zatrudnionych w zakładzie
pracy,
6) w niepełnym wymiarze godzin i wtedy może ono być udzielane większej
liczbie pracowników, zgodnie z zasadami zawartymi w punktach poprzedzających.
2. W zależności od wniosku zarządu zakładowej organizacji związkowej zwolnienia
od pracy, o których mowa w ust. 1, udzielane są z zachowaniem prawa do
wynagrodzenia lub bezpłatnie. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia,
tryb udzielania zwolnień od pracy oraz zakres uprawnień przysługujących
pracownikowi w czasie tych zwolnień.
3. Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa
do wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej
z jego funkcji związkowej, jeżeli czynność ta nie może być wykonana w
czasie wolnym od pracy.
[Art. 32.
1. Pracodawca nie może bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej wypowiedzieć
ani rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem będącym członkiem
zarządu lub komisji rewizyjnej zakładowej organizacji związkowej w czasie
trwania mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu.
2. Pracodawca nie może bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej
zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika bę©
dącego członkiem zarządu lub komisji rewizyjnej zakładowej organizacji związkowej
w okresie, o którym mowa w ust. 1, chyba że dopuszczają to odrębne
przepisy.
3. Ochrona przewidziana w ust. 1 i 2 przysługuje członkom komitetu założycielskiego
przez okres 6 miesięcy od dnia utworzenia komitetu założycielskiego.
4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do pracownika pełniącego z wyboru
funkcję w organach organizacji związkowych działających poza zakładem pracy,
z tym że zgodę, o której mowa w tych przepisach, wyraża właściwy statutowo organ
tej organizacji związkowej, w której pracownik pełni lub pełnił swoją funkcję.]
Art. 32.
1. Pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może:
1) wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z imiennie wskazanym
uchwałą zarządu jego członkiem lub z innym pracownikiem będącym
członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym
do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub
osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa
pracy,
2) zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika,
o którym mowa w pkt 1
- z wyjątkiem, gdy dopuszczają to odrębne przepisy.
2. Ochrona, o której mowa w ust. 1, przysługuje przez okres określony uchwałą
zarządu, a po jego upływie – dodatkowo przez czas odpowiadający połowie
okresu określonego uchwałą, nie dłużej jednak niż rok po jego upływie.
3. Zarząd zakładowej organizacji związkowej, reprezentatywnej w rozumieniu
art. 24125a Kodeksu pracy, wskazuje pracodawcy pracowników podlegających
ochronie przewidzianej w ust. 1, w liczbie nie większej niż liczba osób
stanowiących kadrę kierowniczą w zakładzie pracy albo liczba pracowników
ustalona zgodnie z ust. 4.
4. Zarząd zakładowej organizacji związkowej, o której mowa w ust. 3, zrzeszającej
do 20 członków ma prawo wskazać pracodawcy 2 pracowników podlegających
ochronie przewidzianej w ust. 1, a w przypadku organizacji
zrzeszającej więcej niż 20 członków będących pracownikami ma prawo
wskazać, jako podlegających tej ochronie, 2 pracowników oraz dodatkowo:
1) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 10 członków tej organizacji
będących pracownikami, w przedziale od 21 do 50 tych członków,
2) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 20 członków tej organizacji
będących pracownikami, w przedziale od 51 do 150 tych członków,
3) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 30 członków tej organizacji
będących pracownikami, w przedziale od 151 do 300 tych członków,
4) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 40 członków tej organizacji
będących pracownikami, w przedziale od 301 do 500 tych członków,
5) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 50 członków tej organizacji
będących pracownikami, w przedziale powyżej 500 tych członków.
5. Osobami stanowiącymi kadrę kierowniczą w zakładzie pracy, o których
mowa w ust. 3, są kierujący jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy
albo wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem
pracy, a także inne osoby wyznaczone do dokonywania za pracodawcę
czynności w sprawach z zakresu prawa pracy.
6. Ochrona przewidziana w ust. 1, w zakładowej organizacji związkowej innej
niż wymieniona w ust. 3 i 4, przysługuje jednemu pracownikowi imiennie
wskazanemu uchwałą zarządu tej organizacji.
7. Ochrona przewidziana w ust. 1 przysługuje, przez okres 6 miesięcy od dnia
utworzenia komitetu założycielskiego zakładowej organizacji związkowej,
nie więcej niż trzem pracownikom imiennie wskazanym uchwałą komitetu
założycielskiego.
8. W przypadku gdy właściwy organ nie dokona wskazania, o którym mowa w
ust. 3, 4, 6 albo 7, ochrona przewidziana w ust. 1 przysługuje – w okresie do
dokonania wskazania – odpowiednio przewodniczącemu zakładowej organizacji
związkowej, bądź przewodniczącemu komitetu założycielskiego.
9. Ochrona przewidziana w ust. 1 przysługuje pracownikowi pełniącemu z
wyboru funkcję związkową poza zakładową organizacją związkową, korzystającemu
u pracodawcy z urlopu bezpłatnego lub ze zwolnienia z obowiązku
świadczenia pracy. Ochrona przysługuje w okresie tego urlopu lub
zwolnienia oraz przez rok po upływie tego okresu. Zgodę, o której mowa w
ust. 1, wyraża właściwy statutowo organ organizacji związkowej, w której
pracownik pełni albo pełnił tę funkcję.
10. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe
zasady i tryb:
1) powiadamiania przez pracodawcę zarządu zakładowej organizacji związkowej
o liczbie osób stanowiących kadrę kierowniczą w zakładzie pracy, o
której mowa w ust. 5,
2) wskazywania przez zarząd oraz komitet założycielski zakładowej organizacji
związkowej pracowników podlegających ochronie przewidzianej w
ust. 1, a także dokonywania zmian w takim wskazaniu.>
Art. 33.
1. Pracodawca, na warunkach określonych w umowie, jest obowiązany udostępnić
zakładowej organizacji związkowej pomieszczenia i urządzenia techniczne niezbędne
do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy.
2. Zakładowej organizacji związkowej oraz pracodawcy przysługuje prawo wystąpienia
do sądu pracy z roszczeniem wynikającym z niewykonania lub nienależytego
wykonania umowy, o której mowa w ust. 1.
3. Jeżeli warunki udostępniania organizacji związkowej pomieszczeń i urządzeń
technicznych określają postanowienia układu zbiorowego pracy, prawo wystąpienia
z roszczeniem, o którym mowa w ust. 2, przysługuje pracodawcy lub
każdej z organizacji związkowych, której postanowienia te dotyczą.
4. Do postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 2 i 3, stosuje się odpowiednio
przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu z zakresu
prawa pracy.
Art. 331.
1. Pracodawca, na pisemny wniosek zakładowej organizacji związkowej i za pisemną
zgodą pracownika, jest obowiązany pobierać z wynagrodzenia pracownika
składkę związkową w zadeklarowanej przez niego wysokości.
2. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie przekazywać kwoty pobranych składek
związkowych na rachunek bankowy wskazany przez zakładową organizację
związkową.
Art. 34.
1. Przepisy art. 251-331 stosuje się do międzyzakładowej organizacji związkowej
obejmującej swoim działaniem pracodawcę, z zastrzeżeniem ust. 2 oraz art. 341 i
342.
2. Przy ustalaniu liczby członków, o której mowa w art. 251 ust. 1, oraz prawa do
zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, o którym mowa w art. 31 ust. 1,
uwzględnia się liczbę członków międzyzakładowej organizacji związkowej zatrudnionych
u wszystkich pracodawców objętych działaniem tej organizacji.
Art. 341.
1. Pracodawcy objęci działaniem międzyzakładowej organizacji związkowej ponoszą
koszty, w tym koszty wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne,
związane z zatrudnianiem pracownika zwolnionego:
1) z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie międzyzakładowej
organizacji związkowej − na podstawie art. 31 ust. 1 w związku z art.
34 ust. 2,
2) od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia − na podstawie
art. 31 ust. 3,
odpowiednio do udziału liczby członków tej organizacji zatrudnionych u danego
pracodawcy w łącznej liczbie członków tej organizacji zatrudnionych u wszystkich
pracodawców objętych działaniem tej organizacji − w przeliczeniu na pełny
wymiar czasu pracy.
2. Zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej przedstawia pracodawcy, który
zwolni pracownika lub pracowników z obowiązku świadczenia pracy lub od
pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, informacje o liczbie
członków tej organizacji zatrudnionych u wszystkich pracodawców objętych
działaniem tej organizacji oraz u każdego z tych pracodawców − w przeliczeniu
na pełny wymiar czasu pracy, według stanu na ostatni dzień miesiąca.
3. Zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej przedstawia informacje, o
których mowa w ust. 2, w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu,
w którym nastąpiło zwolnienie pracownika lub pracowników z obowiązku
świadczenia pracy lub od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
4. Sposób i tryb ponoszenia kosztów, o których mowa w ust. 1, określa każdy pracodawca,
który zwolni pracownika lub pracowników z obowiązku świadczenia
pracy lub od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, w zakresie
dotyczącym kosztów związanych z zatrudnianiem tego pracownika lub
tych pracowników.
Art. 342.
1. Zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej, która w co najmniej jednym
zakładzie pracy objętym jej działaniem zrzesza pracowników w liczbie wymaganej
do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu art.
24125a Kodeksu pracy, może wskazać pracowników podlegających ochronie
przewidzianej w art. 32 ust. 1:
1) w liczbie ustalonej zgodnie z art. 32 ust. 3 albo 4, lub
2) w liczbie ustalonej zgodnie z art. 32 ust. 3 albo 4 w jednym zakładzie pracy
wskazanym przez tę organizację spośród zakładów pracy objętych jej działaniem,
w którym ta organizacja zrzesza pracowników w liczbie wymaganej do
uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu art. 24125a Kodeksu
pracy, powiększonej o liczbę pozostałych zakładów pracy objętych
działaniem tej organizacji, w których jest zatrudnionych co najmniej 10 pracowników
będących jej członkami.
2. W przypadku gdy międzyzakładowa organizacja związkowa w żadnym zakładzie
pracy z objętych jej działaniem nie zrzesza liczby pracowników wymaganej
do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu art. 24125a Kodeksu
pracy, liczba pracowników podlegających ochronie przewidzianej w art. 32
ust. 1 nie może być większa od liczby zakładów pracy objętych działaniem tej
organizacji, które zatrudniają co najmniej 10 pracowników będących jej członkami.
Rozdział 5
Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy
Art. 35.
1. Kto w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją:
1) przeszkadza w utworzeniu zgodnie z prawem organizacji związkowej,
2) utrudnia wykonywanie działalności związkowej prowadzonej zgodnie z przepisami
ustawy,
3) dyskryminuje pracownika z powodu przynależności do związku zawodowego,
pozostawania poza związkiem zawodowym lub wykonywania funkcji
związkowej,
4) nie dopełnia obowiązków określonych w art. 261, 331 i 341
− podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
2. Tej samej karze podlega ten, kto w związku z pełnioną funkcją związkową kieruje
działalnością sprzeczną z ustawą.
3. Odpowiedzialność za kierowanie nielegalnym strajkiem określa ustawa o rozwiązywaniu
sporów zbiorowych.
Art. 36.
1. Sąd rejestrowy w razie stwierdzenia, że organ związku zawodowego prowadzi
działalność sprzeczną z ustawą, wyznacza termin co najmniej 14 dni na dosto©
sowanie działalności tego organu do obowiązującego prawa. Postępowanie
wszczyna się na wniosek właściwego prokuratora wojewódzkiego.
2. W razie bezskutecznego upływu terminu przewidzianego w ust. 1, sąd rejestrowy
może:
1) orzec grzywnę wobec poszczególnych członków organu związkowego w wysokości
określonej w art. 163 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego,
2) wyznaczyć władzom związku termin przeprowadzenia nowych wyborów do
organu związku wymienionego w ust. 1, pod rygorem zawieszenia działalności
tego organu.
3. Jeżeli środki określone w ust. 2 okażą się bezskuteczne, sąd rejestrowy, na wniosek
Ministra Sprawiedliwości, orzeka o skreśleniu związku zawodowego z rejestru.
Od tego orzeczenia przysługuje apelacja.
4. Do spraw, o których mowa w ust. 1-3, stosuje się odpowiednio art. 18.
5. Związek zawodowy skreślony prawomocnym orzeczeniem z rejestru w myśl ust.
3 jest obowiązany niezwłocznie zaprzestać swej działalności, a w terminie najpóźniej
trzech miesięcy od uprawomocnienia się tego orzeczenia dokonać swojej
likwidacji w sposób przewidziany w statucie.
Rozdział 6
Przepisy szczególne
Art. 37.
Spory między związkami zawodowymi a pracodawcami i ich organizacjami dotyczące
interesów pracowniczych rozwiązywane są na zasadach określonych w odrębnej
ustawie.
Art. 38.
Przepisy ustawy dotyczące związków zawodowych stosuje się odpowiednio do organizacji
związkowych, o których mowa w art. 11 ust. 1 i 2, z wyłączeniem przepisu
art. 12 ust. 1 w części dotyczącej liczby założycieli związku, a w części dotyczącej
liczby członków związku przepisu art. 17 ust. 1 pkt 3.
Art. 39.
1. W zakładach pracy mogą być tworzone pracownicze kasy zapomogowopożyczkowe,
których członkami mogą być pracownicy, emeryci i renciści bez
względu na przynależność związkową. Nadzór społeczny nad tymi kasami
sprawują związki zawodowe.
2. (utracił moc).
3. (utracił moc).
4. (utracił moc).
5. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady organizowania
i działania kas, o których mowa w ust. 1, obowiązki zakładów pracy w
tym zakresie.
Art. 40-45. (pominięte).
Rozdział 7
Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe
Art. 46.
Rejestracja organizacji związkowych dokonana przed dniem wejścia w życie ustawy
zachowuje moc prawną.
Art. 47. (pominięty).
Art. 48.
1. Traci moc ustawa z dnia 8 października 1982 r. o związkach zawodowych
(Dz.U. z 1985 r. Nr 54, poz. 277, z 1988 r. Nr 11, poz. 84, z 1989 r. Nr 20, poz.
105 i z 1990 r. Nr 30, poz. 179).
2. Do czasu wydania rozporządzenia Rady Ministrów, o którym mowa w art. 39
ust. 5 niniejszej ustawy, pozostają w mocy przepisy wydane na podstawie art. 58
ustawy wymienionej w ust. 1.
Art. 49.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
